ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ Κίνησης "Πολίτες κατά του Λιθάνθρακα"

ΛΕΜΕ ΟΧΙ ΣΤΑ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕ ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΑ

Τον Ιούλιο του 2007 δίνεται στη δημοσιότητα το σχέδιο για το “γενικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης”, από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Στην ενότητα “Ενέργεια” δεν γίνεται καν νύξη για μελλοντική εγκατάσταση μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με λιθάνθρακα. Τον Αύγουστο του 2007, δίνεται στη δημοσιότητα, ένα πολύ λιγότερο δημοφιλές κείμενο, το πρώτο μέρος του σχεδίου για την “1η έκθεση για το μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό της Ελλάδας 2008 - 2020”, από το ΥΠΑΝ. Σε αυτήν αναπτύσσονται 3 σενάρια, που προβλέπουν τη χρήση λιθάνθρακα για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, σε ποσοστό από 5,6 % - 21 %, μέχρι το 2020. Πρόκειται για τραγελαφική ασυνεννοησία, ανάμεσα στα δύο υπουργεία, ή για μια αφελή προσπάθεια να επιβληθεί με συγκαλυμμένο τρόπο μια κρίσιμη στρατηγική επιλογή;

Τι σχεδιάζεται

Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει και η πραγματικότητα. Και αυτή επιβεβαιώνει ότι, στη διάρκεια του 2007, γίνεται ένας αγώνας δρόμου από τη ΔΕΗ και μεγάλα συγκροτήματα του κλάδου της ενέργειας για να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις για την εγκατάσταση μεγάλου αριθμού και μεγάλου μεγέθους μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, με καύσιμο λιθάνθρακα. Πιο συγκεκριμένα, έχουν υποβληθεί αιτήσεις για μονάδες:
600 MW, στα Άσπρα Σπίτια Βοιωτίας (όμιλος Μυτιληναίου)
460 MW, στο Μαντούδι Ευβοίας (όμιλος ΓΕΚ–ΤΕΡΝΑ),
600 MW, στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας (EDISON – ΕΛ.ΠΕ.),
800 MW, στο Αλιβέρι (ΔΕΗ).
Ήδη, για τις δύο πρώτες έχει εκδοθεί θετική γνωμοδότηση από τη ΡΑΕ. Έχει γίνει, επίσης, γνωστό ότι η ΔΕΗ προτίθεται να κατασκευάσει νέα μονάδα 800 MW, στη Λάρυμνα, καθώς και μονάδα ή μονάδες, συνολικής ισχύος 1.600 MW, σε σύμπραξη με τη γερμανική RWE (αναζητούνται οι περιοχές εγκατάστασης, ανάμεσα σε Αλμυρό Μαγνησίας, Νέα Καρβάλη Καβάλας, Αλεξανδρούπολη κλπ.). Έχει, επίσης, εξαγγελθεί από τη ΔΕΗ, η κατασκευή δύο νέων λιγνιτικών μονάδων 900 MW, στη Φλώρινα και την Πτολεμαΐδα, ενώ διερευνά το έδαφος και για την κατασκευή άλλων δύο σε Ελασσόνα και Δράμα.
Συνολικά, νέες λιθανθρακικές και λιγνιτικές μονάδες της τάξης των 6.500 MW, πέραν των αδειοδοτημένων ή σχεδιαζόμενων νέων μονάδων φυσικού αερίου, συνολικής ισχύος, περίπου, 6.600 MW. Όταν η συνολική εγκατεστημένη ισχύς είναι 14.000 MW και οι υπό αντικατάσταση (στην πραγματικότητα, σε καθεστώς ψυχρής εφεδρείας) παλιές μονάδες είναι της τάξης των 2.880 MW, μέχρι το 2020.

Τι σημαίνει αυτή η εξέλιξη για τις τοπικές κοινωνίες

1. Δημιουργείται ένα νέο μεγάλο ενεργειακό κέντρο, στην ευρύτερη περιοχή της Βοιωτίας – Εύβοιας, με 4 νέες λιθανθρακικές μονάδες 2.660 MW, 11 νέες μονάδες φυσικού αερίου 3.680 MW και με τις υπάρχουσες μονάδες μαζούτ του Αλιβερίου 300 MW. Σε μια περιοχή έντονης περιβαλλοντικής υποβάθμισης, που συμπεριλαμβάνει τη βιομηχανική χαβούζα Οινοφύτων – Ασωπού, τις βιομηχανικές περιοχές Χαλκίδας, Θήβας και Θίσβης και τους βιομηχανικούς πόλους των Άσπρων Σπιτιών και της Λάρυμνας. Με δραστηριότητες που έχουν δημιουργήσει έντονη ατμοσφαιρική ρύπανση, μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα και εκτεταμένη ρύπανση των θαλασσών που την περιβάλλουν (Ευβοϊκός, Κορινθιακός).
2. Τα σημεία επιλογής για την εγκατάσταση των λιθανθρακικών μονάδων, έχουν πληγεί από παλιότερες, αλλά κυρίως από τις συνεχιζόμενες δραστηριότητες στα ίδια ακριβώς σημεία (Άσπρα Σπίτια – εγκαταστάσεις αλουμίνας, αλουμινίου, Λάρυμνα – ΛΑΡΚΟ, Μαντούδι – μεταλλεία, Αλιβέρι – μονάδα μαζούτ και η ΑΓΕΤ, με βασικό καύσιμο το πετ-κοκ). Στον δε Αστακό, έχουμε βίαιη ανατροπή της θεσμοθετημένης χρήσης της περιοχής.
3. Η φύση των συγκεκριμένων εργοστασίων απαιτεί τεράστιες λιμενικές εγκαταστάσεις για την εξυπηρέτηση των τεράστιων “καρβουνάδικων” πλοίων, χωρητικότητας 40 – 150.000 τόνων, ενώ θα πολλαπλασιαστούν δραματικά οι θαλάσσιες μεταφορές σε μικρά και, ουσιαστικά, κλειστά θαλάσσια οικοσυστήματα (Ευβοϊκός, Κορινθιακός, Πατραϊκός, Παγασητικός).
4. Θα χρησιμοποιηθούν τεράστιες ποσότητες θαλασσινού νερού, για την ψύξη των εγκαταστάσεων. Ποσότητες νερού που θα επιστρέφει στη θάλασσα σε θερμοκρασίες 50-60 °C και που, χαρακτηριστικά στην περίπτωση των Άσπρων Σπιτιών, θα είναι όσο το μισό της μέσης ετήσιας παροχής του ποταμού Νέστου. Στη θαλάσσια ρύπανση που θα προκληθεί θα πρέπει να συνυπολογιστεί και το σοβαρό ενδεχόμενο τεράστιες ποσότητες νερού, για το πλύσιμο των πλοίων, να αντλούνται και να απορρίπτονται πάλι στη θάλασσα.
5. Θα απαιτηθούν εκτάσεις εκατοντάδων στρεμμάτων για τη μόνιμη, υπαίθρια απόθεση του άνθρακα (500.000 – 1.000.000 τόνοι), καθώς και για την απόθεση του παραγόμενου γύψου και της τέφρας, που θα κατακάθεται στους λέβητες καύσης του άνθρακα.
6. Η καύση του άνθρακα συνεπάγεται την παραγωγή τεράστιων ποσοτήτων αέριων ρύπων και, μάλιστα, των κατ’ εξοχήν υπεύθυνων για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Διοξειδίου του θείου και οξειδίων του αζώτου, υπεύθυνων για την όξινη βροχή. Ιπτάμενης τέφρας, με μορφή αναπνεύσιμων σωματιδίων, που μπορούν να προκαλέσουν καρκίνους του αναπνευστικού συστήματος. Ιχνοστοιχείων υδραργύρου, που είναι νευροτοξικό μέταλλο και συσσωρεύεται στην τροφική αλυσίδα. Ραδιενεργών ισοτόπων ουρανίου και θορίου, που μπορούν να προκαλέσουν ραδιενεργή ρύπανση.

Οι επιπτώσεις σε εθνικό επίπεδο

1. Η αυθαίρετη και βίαιη χωροθέτηση των συγκεκριμένων εγκαταστάσεων τινάζει στον αέρα κάθε έννοια εθνικού χωροταξικού σχεδιασμού. Η διαβούλευση για το εθνικό, αλλά και για κάθε ειδικό, χωροταξικό σχεδιασμό αποδεικνύεται ότι είναι κενό γράμμα, χωρίς ουσιαστικό αντίκρυσμα. Ειδικά, όταν για τις τοπικές κοινωνίες και τους απλούς πολίτες επιφυλάσσεται ο ρόλος του παθητικού θεατή κάποιων επιλογών, που δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που οι ίδιοι οραματίζονται για το μέλλον τους και τον τόπο τους.
2. Σύμφωνα με πρόχειρους υπολογισμούς, μόνο οι συγκεκριμένες μονάδες λιθάνθρακα (4.860 MW) θα συνεισφέρουν ρύπους των αερίων του θερμοκηπίου, της τάξης των 24.000.000 ισοδύναμων τόνων διοξειδίου του άνθρακα, το χρόνο. Η ποσότητα αυτή αντιστοιχεί σε ποσοστό 21 %, των εκπομπών των ετών βάσης (1990 και 1995). Είναι γνωστό ότι η χώρα μας δεσμεύεται από το πρωτόκολλο του Κιότο να συγκρατήσει το μέσο όρο, της περιόδου 2008-2012, των εκπομπών των συγκεκριμένων ρύπων στο + 25 %. Όταν στο τέλος του 2005 βρισκόμαστε στο + 25,4 %, και όταν δεν είναι ορατή καμία άλλη σοβαρή κίνηση μείωσης των ρύπων, καταλαβαίνει κανείς εύκολα ποια είναι η προοπτική.
3. Μπαίνει για πρώτη φορά στο ενεργειακό μείγμα της ηλεκτροπαραγωγής της χώρας μας ο λιθάνθρακας. Την ίδια στιγμή, που προηγμένες χώρες (ακόμη και μεγάλοι παραγωγοί άνθρακα, όπως η Βρετανία και η Γερμανία) και οι διεθνείς οργανισμοί τον εξοβελίζουν από το ενεργειακό τους δυναμικό. Η Ελλάδα, για λόγους που σχετίζονται με την εξυπηρέτηση κοντόφθαλμων οικονομικών συμφερόντων, εξακολουθεί να παραμένει δεμένη στο άρμα της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα.
4. Εξακολουθεί να θεωρείται αυτονόητο το μοντέλο της υπερπαραγωγής και υπερκατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Ταυτόχρονα, καθυστερεί προκλητικά η εφαρμογή και η υποστήριξη γενναίων πολιτικών εξοικονόμησης ενέργειας, που σε τελική ανάλυση αποτελεί και τη σημαντικότερη ενεργειακή επένδυση. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον δεν είναι τυχαίο το ότι ανακυκλώνεται η συζήτηση για το ενδεχόμενο χρήσης της πυρηνικής ενέργειας.
5. Η προοπτική μιας διαφορετικής ενεργειακής πολιτικής δεν υπονομεύεται, όμως, μόνο από τις σχεδιαζόμενες λιθανθρακικές και λιγνιτικές μονάδες. Υπονομεύεται και από τον τρόπο διαχείρισης των λιγότερο ρυπογόνων μονάδων (φυσικό αέριο) και των ΑΠΕ. Μια διαχείριση που χαρακτηρίζεται από συγκεντρωτισμό, γιγαντισμό των εγκαταστάσεων, αποκοπή από την εξυπηρέτηση τοπικών αναγκών και των μικρών χρηστών, από τη δημιουργία νέων περιβαλλοντικών προβλημάτων σε παράκτιους χώρους, δάση και ορεινούς όγκους και που σε πολλές περιπτώσεις έχει φέρει αντιμέτωπες τις τοπικές κοινωνίες με τέτοιου είδους εγκαταστάσεις.

Οι ενεργοί πολίτες αντιδρούν

Για όλους αυτούς τους λόγους οι ενεργοί πολίτες, στις περιοχές χωροθέτησης των λιθανθρακικών μονάδων, και όχι μόνο, αντιδρούμε δυναμικά. Για να υπερασπιστούμε τις τοπικές μας κοινωνίες, αλλά και να υποστηρίξουμε μια άλλη λογική αντιμετώπισης του περιβάλλοντος και της ίδιας μας της ζωής. Οι συλλογικότητες που υπογράφουμε αυτό το κείμενο, αναλαμβάνουμε πρωτοβουλία συντονισμού της δράσης μας, ενημέρωσης των πολιτών και άσκησης πίεσης στα διάφορα κέντρα αποφάσεων και χάραξης των στρατηγικών επιλογών στα θέματα της ενέργειας και του περιβάλλοντος. Συστήνουμε την πρωτοβουλία “Πολίτες κατά του λιθάνθρακα”, στην οποία κρατάμε ανοιχτή την πόρτα σε κάθε ζωντανή κίνηση πολιτών, διεκδικώντας:

Να μην εγκριθεί καμία άδεια ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο λιθάνθρακα

Να αποκλειστεί η χρήση του λιθάνθρακα στο μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό και να αρχίσουν να υλοποιούνται πολιτικές σταδιακής απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, σε πρώτη φάση τα πιο ρυπογόνα (λιγνίτης, πετρέλαιο)

Να εφαρμοστούν ρεαλιστικές και, ταυτόχρονα, επιθετικές πολιτικές στην κατεύθυνση της εξοικονόμησης ενέργειας και της αποδυνάμωσης του μοντέλου της υπερκατανάλωσης

Η χάραξη της ενεργειακής πολιτικής και η υλοποίηση των ενεργειακών επενδύσεων να πάρουν σοβαρά υπόψη τις πραγματικές ανάγκες των τοπικών κοινωνιών για μια ισόρροπη ανάπτυξη. Να μην καταπνίξουν τις παράλληλες οικονομικές δραστηριότητες και να μην ισοπεδώσουν τα ιδιαίτερα φυσικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά τους. Ώστε να μη γίνεται ολοένα και λιγότερο ελκυστική η παραμονή σε κάθε επαρχία, ακόμη πιο υποχρεωτικός ο εγκλωβισμός σε ένα ολοένα και πιο αποκρουστικό κέντρο;

Αυτό που φαίνεται σαν μια ρεαλιστική εκδοχή για το άμεσο μέλλον, δηλαδή η μεγαλύτερη διείσδυση του φυσικού αερίου και των ΑΠΕ, να μην υλοποιηθεί με τον ισοπεδωτικό και συγκεντρωτικό τρόπο που φαίνεται να επικρατεί σήμερα και που, αντί να λύνει, δημιουργεί νέα περιβαλλοντικά προβλήματα. Σε αντίθεση με ένα σχεδιασμό διάχυσης και αποκεντρωμένης χρήσης αιολικών και ηλιακών τεχνικών διατάξεων, που αναπτύσσονται παράλληλα με τις δημοκρατικές κοινωνικές συλλογικότητες που θα τις υποστηρίζουν.

Ο στόχος της σημαντικής συμμετοχής των βιοκαυσίμων στην ενέργεια και, ειδικά, στις μεταφορές να μην εξελιχθεί σε νέο περιβαλλοντικό και κοινωνικό αγκάθι. Είτε μέσω της αποδάσωσης, είτε μέσω των ρύπων κατά τη διαδικασία της παραγωγής των εντατικών καλλιεργειών, είτε μέσω της αλλαγής χρήσης μεγάλων καλλιεργειών που θα έχουν σαν αποτέλεσμα την εκτίναξη των τιμών γεωργικών προϊόντων και τροφίμων.

11/2/2008

Πρωτοβουλία “ΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΛΙΘΑΝΘΡΑΚΑ”
Εθελοντική περιβαλλοντική ομάδα Αλμυρού “Εν δράσει”
Ενεργοί πολίτες Εύβοιας
Ένωση Ταμυναίων πολιτών η "ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ" (Αλιβέρι)
Οικολογική εταιρεία Έβρου
Ομάδα Φίλων και Πολιτών Μαντουδίου
Παναιτωλοακαρνανικό μέτωπο για το περιβάλλον
Περιβαλλοντική πρωτοβουλία Μαγνησίας
Σύλλογος προστασίας περιβάλλοντος Αλιβερίου
Συμπαράταξη Βοιωτών για το περιβάλλον
Συντονιστική επιτροπή αγώνα Καβάλας